Ալավերդու բնակիչ Ռոզա Սիմոնյանը մանրածախ առևտրով է զբաղվում։ Մոմ, խունկ, արևածաղիկ․ հիմնականում այս է տիկին Ռոզայի փոքրիկ վաճառասեղանին։ Նրան քաղաքում բոլորն են ճանաչում, որովհետև արդեն մի քանի տասնամյակ նույն տեղում է՝ շուկայի նախկին շենքի մուտքի մոտ։ Իր տեղից չի հեռացել անգամ շուկայի փակվելուց հետո․ անցուդարձն այստեղ մեծ է։

Քաղաքային շուկա հասկացությունը տարեց ալավերդցիների հիշողություններում է մնացել, երբ տեղացիներից բացի այնտեղ առևտուր են արել նաև վրացիներն ու ադրբեջանցիները։

Հետխորհրդային տարիներին, մասնավորապես՝
1990-ականների վերջին, Ալավերդու քաղաքային շուկայի շենքն արդեն մասնավոր սեփականություն էր, որի սեփականատերերը քաղաքային իշխանության հետ փորձեցին պահել շուկան՝ փողոցում բացօթյա առևտուրը կանխելու նպատակով։ Բայց առևտրականները երկու խմբի էին բաժանվել։ Ոմանք գերադասում էին վճարել զբաղեցրած տեղի համար և առևտուր անել շուկայի շենքում, մյուսների կարծիքով՝ սահմանված 350 դրամ վճարը բարձր էր, իսկ շուկայից դուրս՝ փողոցում առևտուր անելն՝ առավել ձեռնտու։

Չնայած քաղաքային իշխանությունների՝ փողոցային առևտուրը կանխելու ջանքերին, 2001 թվականին քաղաքային շուկան վերջնականապես փակվեց։ Առևտրականները հետզհետե նոր տարածք տեղափոխվեցին՝ նախկին շուկայից մոտ 250մ հեռավորության վրա գտնվող երկաթուղային գծանցին հարակից հատված, որը ժամանակի ընթացքում «Լաչինի միջանցք» անունն է ստացել։ «Լաչինի միջանցք»-ը որպես շուկա ալավերդցիներին երկար չսպասարկեց։ 2012 թվականի հուլիսի 2-ին գծանցում դժբախտ պատահար եղավ․ Մեծ Այրում գյուղի բնակիչ Նելլի Աբրամովան, ուշադրություն չդարձնելով գնացքի ձայնային ազդանշաններին, փորձել էր անցնել երկաթգիծը, բայց չէր հասցրել։ Գնացքն անցել էր կնոջ վրայով։ Պատահարից ամիսներ անց նշված հատվածում երկաթգծին զուգահեռ պատ կառուցվեց՝ հետիոտնի անցուդարձը կանխելու նպատակով։ Առևտուրը կտրուկ նվազեց։ Առևտրականների մի մասն ընդհանրապես դադարեցրեց գործը, ոմանք էլ տեղափոխվեցին «Լաչինի միջանցք»-ի ավելի բարձրադիր հատված՝ Հայպետշին թաղամասի բնակելի շենքերի մոտ, որտեղ այդ ժամանակ հատուկենտ առևտրականներ կային։

«Լաչինի միջանցք»-ում մի քանի առևտրականներ մնացին, որոնք նույն տեղում են մինչև այսօր։ Ակտիվ առևտուրը նրանց համար մոռացված բան է, որովհետև մարդկանց հոսքը նշված հատվածում կտրուկ նվազել է։ Բացի այդ, ալավերդցիները հիմնականում անգործ են․ աշխատանք ու աշխատատեղ չկա։

Ալավերդիում այսօր պտուղ-բանջարեղեն և գյուղմթերք կարելի է գնել Հայպետշին թաղամասից, որը քաղաքի կենտրոնական և ամենամարդաշատ հատվածներից մեկն է։ Շուկան այստեղ է գործում՝ բացօթյա, չկանոնակարգված ու հաճախ նաև հակասանիտարական պայմաններում։ Այստեղ հիմնավորված առևտրականների մեծ մասն ընդհանրապես չի մտածում այլ տարածք տեղափոխվելու մասին, որքան էլ հարմարավետ պայմաններ առաջարկեն նրանց։

Նշված թաղամասի բնակիչներն ամեն օր իրենց շենքերի մոտ գտնվող շուկայի միջով են անցուդարձ անում․ արդեն սովորական է դարձել։ Շուկայի միջով են երթևեկում նաև ավտոմեքենաները։ Հարսանիքներն ու թաղման թափորները նույնպես այստեղով են անցնում։ Որոշ շենքերի դեպքում բակը շուկան է, պատուհանից բացվող տեսարանը՝ նույնպես։
Ալավերդի քաղաքում բացօթյա առևտրի կանոնակարգմամբ զբաղվում են ոստիկանությունն ու համայնքապետարանը։ Ոստիկանությունն օրենքով սահմանված կարգով վերահսկողություն է իրականացնում և ոչ սահմանված վայրում առևտրի իրականացման դեպք հայտնաբերելիս կազմում համապատասխան վարչական արձանագրություն, որը ներկայացվում է համայնքապետարան։ Այնուհետև համայնքապետարանի վարչատուգանային հանձնաժողովն ընթացք է տալիս գործին։

2018 թվականին Ալավերդի քաղաքում պետք է նոր շուկա կառուցվեր՝ համայնքին հատկացվող բնապահպանական սուբվենցիաների հաշվին։ Ալավերդու ավագանին դեռ 2017-ին էր հաստատել այս ծրագիրը։ Տարածքը ընտրված էր՝ Հայպետշին թաղամասի մեկ այլ՝ ոչ բնակելի հատվածում։ Նախատեսված էր ոչ թե շենքի, այլ տաղավարների և պահեստային մասի կառուցում՝ առևտրի համար առավել բարվոք պայմաններ ստեղծելու նպատակով։ 2018-ի ամռանը, սակայն, նշված թաղամասի բնակիչները 200 հոգու ստորագրությամբ գրություն են ներկայացնում համայնքապետարան՝ իրենց դժգոհությունը հայտնելով ընտրված տարածքի վերաբերյալ։ Շուկայի կառուցումն անորոշ ժամկետով հետաձգվում է։ Այնուհետև համայնքապետարանն ու ավագանին, հանրային 2 քննարկումների արդյունքում որոշում են քաղաքային շուկան կառուցել քաղաքի մեկ այլ թաղամասում, որտեղ քաղաքացիների տեղաշարժ գրեթե չկա։

2019 թվականին 10 մլն դրամ ներդրումով Ալավերդու ճոպանուղու տարածքում՝ երկաթուղային գծանցի հարևանությամբ կառուցվեց 20 մ երկարությամբ և 7 մետր լայնությամբ մետաղական թիթեղյա կառույց է, որը մինչև այսօր չի շահագործվել։ Պատճառներից մեկն էլ, թերևս, շուկայում անհրաժեշտ պայմանների բացակայությունն է՝ կոյուղի, օդափոխության համակարգ, սառնարաններ, առևտրի համար նախատեսված սեղաններ և այլն։

Նորակառույց շուկայում տարածք վարձակալելու համար Ալավերդու համայնքապետարան է ներկայացվել 6 դիմում։ Դիմում ներկայացրած քաղաքացիներից 3-ը համայնքապետարանի աշխատակիցների ընտանիքի անդամներ են` հայր, ամուսին, հարս, ովքեր մեզ հետ հեռախոսազրույցում հաստատեցին, որ դիմում են ներկայացրել համայնքապետարան, սակայն հիմա արդեն փոշմանել են և շուկայում առևտուր իրականացնելու մտադրություն չունեն։
Նշենք նաև, որ նշված անձանցից որևէ մեկը նախկինում երբեք առևտրով չի զբաղվել։ Դիմումատուներից մեկի՝ Նարինե Ավետյանի ամուսինը հեռախոսով մեզ տեղեկացրեց, որ համայնքապետարան են դիմել դեռևս 2019-ի փետրվարին ու մինչև հիմա սպասում են, թե երբ է շուկան բացվելու։ Ուշագրավ է նաև այն, որ բոլոր 6 դիմումները ներկայացվել են փետրվար և մարտ ամիսներին։

Նորակառույց շուկայի բացման ժամկետներ Ալավերդու համայնքապետարանում չեն նշում։ Գրեթե միշտ պատճառներ կան, որոնք խանգարում են ավարտել կիսատ մնացած աշխատանքները։ Իսկ գյուղմթերք վաճառող մարդկանց մեքենաները Հայպետշինի տարածքում օր-օրի ավելանում են։

Ու թեպետ Հայպետշինում առևտուր իրականացնողների մեծ մասը կտրականապես դեմ է նոր տարածք տեղափոխվելուն, այնուամենայնիվ կան մարդիկ, ովքեր ուզում են փակ վայրում և կոկիկ պայմաններում առևտուր անել։ Նրանք հիմնականում գործող շուկայում սեփական տարածք չունեցող վաճառողներն են։