Դեբեդը՝ էքստրեմալ տուրիզմի զարգացման նախադրյալ
Լոռու մարզի զբոսաշրջային գրավչություններն ավելացել են ևս մեկով. արդեն 2 տարի Լոռին հիացնում է նաև էքստրեմալ տուրիզմի սիրահարներին, ովքեր այս մարզ են գալիս՝ Դեբեդի վրա ռաֆթելու նպատակով:
Ռաֆթինգն աշխարհում արկածային զբոսաշրջության ամենատարածված ձևերից մեկն է։ Հարևան Վրաստանում արդեն 15 տարի զբաղվում են ռաֆթինգով, իսկ Հայաստանում՝ 2 տարի։
Չնայած Դեբեդի վրա ռաֆթինգի առաջին փորձերն արվել են 15 տարի առաջ, երբ Լոռու մարզի և Ֆրանսիայի Պակա ռեգիոնի միջև բարեկամության շրջանակում Ալավերդի էին այցելել էքստրեմալ մարզաձևի մի խումբ սիրահարներ: Ռետինե նավակներով նրանք «փորձարկում» էին Դեբեդի հնարավորությունները:
Հիմա արդեն արկածասերներին Լոռու մարզում ընդունում է 2 կազմակերպություն՝ Rafting in Armenia-ն և Rafting.am Armenia-ն: Վերջինը «Հայաստանի երիտասարդ կանանց ասոցիացիա» հասարակական կազմակերպության սոցիալական ձեռնարկատիրությունն է և իրականացվում է Ինտեգրված գյուղական զբոսաշրջության զարգացում ծրագրի շրջանակում, որը ֆինանսավորվում է Ռուսաստանի եւ իրականացվում ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի կողմից՝ ՀՀ տարածքային կառավարման եւ զարգացման նախարարության հետ համատեղ:
Չնայած Դեբեդի վրա ռաֆթինգի առաջին փորձերն արվել են 15 տարի առաջ, երբ Լոռու մարզի և Ֆրանսիայի Պակա ռեգիոնի միջև բարեկամության շրջանակում Ալավերդի էին այցելել էքստրեմալ մարզաձևի մի խումբ սիրահարներ: Ռետինե նավակներով նրանք «փորձարկում» էին Դեբեդի հնարավորությունները:
Հիմա արդեն արկածասերներին Լոռու մարզում ընդունում է 2 կազմակերպություն՝ Rafting in Armenia-ն և Rafting.am Armenia-ն: Վերջինը «Հայաստանի երիտասարդ կանանց ասոցիացիա» հասարակական կազմակերպության սոցիալական ձեռնարկատիրությունն է և իրականացվում է Ինտեգրված գյուղական զբոսաշրջության զարգացում ծրագրի շրջանակում, որը ֆինանսավորվում է Ռուսաստանի եւ իրականացվում ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի կողմից՝ ՀՀ տարածքային կառավարման եւ զարգացման նախարարության հետ համատեղ:
Լուսանկարները՝ rafting.am Armenia-ի արխիվից
Երբ ռաֆթելու են գալիս նաև աշնանը
Դեբեդի վրա ռաֆթելու գայթակղությունն այնքան մեծ է եղել, որ 3 ընկերներին հետ չի պահել անգամ նոյեմբերի ցուրտ եղանակը: Մասնագիտությամբ իրավաբան Դավիթ Ասատրյանն ընկերների հետ Երևանից Ախթալա է եկել՝ «արկածներ որոնելու»:
Դավիթ Ասատրյան
Գևորգ Ասլանյան
Հրահանգիչ
Հրահանգիչ Գևորգը
Գևորգը որպես հրահանգիչ վերապատրաստվել է Վրաստանում, որտեղ արկածային տուրիզմի այս ձևը վաղուց է զարգացած: Հիմա նաև ռաֆթինգի առաջնություններ է անցկացնում:
Գևորգը որպես հրահանգիչ վերապատրաստվել է Վրաստանում, որտեղ արկածային տուրիզմի այս ձևը վաղուց է զարգացած: Հիմա նաև ռաֆթինգի առաջնություններ է անցկացնում:
Լուսանկարները՝ rafting.am Armenia-ի արխիվից
Ռաֆթինգի ակտիվ սեզոնին՝ հիմնականում ամռան ամիսներին, հրահանգիչ Գևորգ Ասլանյանն օրական միջինը 100 մարդու է ուղեկցում, պասիվ սեզոնին՝ 3-4: Արդեն որպես պրոֆեսիոնալ հրահանգիչ Գևորգը նաև առաջնություններ է կազմակերպում: Ասում է՝ մասնակիցները հետ են գնում ամենավառ էմոցիաներով: Rafting.am-ը հատուկ մշակված երթուղիներ ունի նաև հաշմանդամների համար: Ամռանը 2 խումբ են ընդունել՝ մեկը Հայաստանից, մյուսը՝ Ռուսաստանից: Արկածային ժամանցից բացի հաշմանդամները ռաֆթինգով հետաքրքրվում են նաև վերականգնողական թերապիայի նպատակով:
Սերգո Օհանջանյան, «Էխո» հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավապաշտպան ՀԿ նախագահ
«Էխո» հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավապաշտպան ՀԿ նախագահ Սերգո Օհանջանյանը պատմում է, որ դեռևս պատանեկան տարիքից է հետաքրքրվել էքստրեմալ մարզաձևերով և դրանց մասնակցելն ընդունել որպես մարտահրավեր․
«Հաշմանդամություն ունենալու դեպքում այդ մարտահրավերն ընդունելը կրկնակի հետաքրքիր է, որովհետև պետք է հաշվի առնես ինչպես հոգեբանական, այնպես էլ ֆիզիկական առանձնահատկություններդ, որպեսզի հաղթանակած դուրս գաս։ Ես կարծում եմ, որ էքստրիմը յուրաքանչյուր մարդու մեջ է, այլ բան է, թե որքան հեռուն ես պատրաստ գնալ։ Ինչ վերաբերում է զգացողություններին, անկեղծ ասած՝ շատ լարված էի, ինչպես բոլորը, բայց ես սիրում եմ նոր տարածքներ գրավել, նոր հաղթանակներ արձանագրել։ Ինձ համար շատ կարևոր էր նաև այն, որ մեզ շրջապատող մարդիկ նույնպես հավատում էին, որ մեր խումբը բարեհաջող է ռաֆթելու»։
Սերգոն ռաֆթինգի մասնակցել է «Մարտահրավեր» ճամբար 2019-ի շրջանակում, որի կազմակերպիչը «Ազգային առաջնորդության ինստիտուտ» ՀԿ-ն է։ Այս կազմակերպության շահառուները հենաշարժողական խնդիրներ ունեցող մարդիկ են։ Ամեն տարի կազմակերպությունը մի փորձություն (զիփլայն, ձիավարություն, ճոպանուղի) է ընտրում, որի միջով պետք է անցնեն հաշմանդամները։ Սրա նպատակն է ցույց տալ, որ կյանքում ամեն ինչ հնարավոր է հաղթահարել։
«Հաշմանդամություն ունենալու դեպքում այդ մարտահրավերն ընդունելը կրկնակի հետաքրքիր է, որովհետև պետք է հաշվի առնես ինչպես հոգեբանական, այնպես էլ ֆիզիկական առանձնահատկություններդ, որպեսզի հաղթանակած դուրս գաս։ Ես կարծում եմ, որ էքստրիմը յուրաքանչյուր մարդու մեջ է, այլ բան է, թե որքան հեռուն ես պատրաստ գնալ։ Ինչ վերաբերում է զգացողություններին, անկեղծ ասած՝ շատ լարված էի, ինչպես բոլորը, բայց ես սիրում եմ նոր տարածքներ գրավել, նոր հաղթանակներ արձանագրել։ Ինձ համար շատ կարևոր էր նաև այն, որ մեզ շրջապատող մարդիկ նույնպես հավատում էին, որ մեր խումբը բարեհաջող է ռաֆթելու»։
Սերգոն ռաֆթինգի մասնակցել է «Մարտահրավեր» ճամբար 2019-ի շրջանակում, որի կազմակերպիչը «Ազգային առաջնորդության ինստիտուտ» ՀԿ-ն է։ Այս կազմակերպության շահառուները հենաշարժողական խնդիրներ ունեցող մարդիկ են։ Ամեն տարի կազմակերպությունը մի փորձություն (զիփլայն, ձիավարություն, ճոպանուղի) է ընտրում, որի միջով պետք է անցնեն հաշմանդամները։ Սրա նպատակն է ցույց տալ, որ կյանքում ամեն ինչ հնարավոր է հաղթահարել։
Մ6 միջպետական մայրուղու շինարարությամբ պայմանավորված՝ 2019 թվականին ռաֆթինգի նախատեսվածից ավելի քիչ այցելուներ են եկել: Նրանց թիվը, սակայն, նախորդ տարվա համեմատ կրկնակի է եղել: Կազմակերպիչները լիահույս են, որ ճանապարհի վերանորոգման ավարտից ու նաև ակտիվ մարքեթինգային քաղաքականություն տանելուց հետո շատ ավելի մեծ թվով այցելուներ կունենան:
Rafting.am ծրագրի ղեկավար Վազգեն Խաչիկյանի խոսքով՝ Դեբեդի ափերի մաքրությունը գլոբալ խնդիր է և դա կարգավորելու համար անհրաժեշտ է համայնքային ու մարզային իշխանությունների, նաև՝ մասնավոր հատվածի միասնական աշխատանքը։
«Չնայած ռաֆթինգից ստացած հաճույքն այնքան մեծ է լինում, որ ծածկում է բոլոր խնդիրները։ Բայց դա չի նշանակում, որ խնդիրը պետք է աչքաթող անել»,-եզրափակում է Վազգեն Խաչիկյանը։
Ինչ վերաբերում է ծրագրի սոցիալական բաղադրիչին, ապա այս ծրագրում զբաղվածություն ունեն 5 ռաֆթեր-հրահանգիչներ, 2 վարորդ ու «Հայաստանի երիտասարդ կանանց ասոցիացիա» ՀԿ երևանյան գրասենյակի՝ ռաֆթինգի գծով աշխատող թիմը (Rafting.am-ը ՀԵԿԱ-ի սոցիալական ձեռնարկատիրությունն է)։
«Չնայած ռաֆթինգից ստացած հաճույքն այնքան մեծ է լինում, որ ծածկում է բոլոր խնդիրները։ Բայց դա չի նշանակում, որ խնդիրը պետք է աչքաթող անել»,-եզրափակում է Վազգեն Խաչիկյանը։
Ինչ վերաբերում է ծրագրի սոցիալական բաղադրիչին, ապա այս ծրագրում զբաղվածություն ունեն 5 ռաֆթեր-հրահանգիչներ, 2 վարորդ ու «Հայաստանի երիտասարդ կանանց ասոցիացիա» ՀԿ երևանյան գրասենյակի՝ ռաֆթինգի գծով աշխատող թիմը (Rafting.am-ը ՀԵԿԱ-ի սոցիալական ձեռնարկատիրությունն է)։
Վազգեն Խաչիկյան, Rafting.am Armenia ծրագրի ղեկավար
Ապագայի ծրագրերից խոսելով՝ Վազգեն Խաչիկյանը ներկայացնում է այն անելիքները, որոնք ուղղված են թե՛ ռաֆթինգի և թե՛ ընդհանրապես տուրիզմի զարգացմանը։ Առաջինը ակտիվ մարքեթինգային արշավն է լինելու ոչ միայն Հայաստանում, այլև Ռուսաստանում ու Վրաստանում։
«Ռաֆթինգը գնալով դառնում է ոչ միայն Լոռու, այլև Հայաստանի այցեքարտերից մեկը,-ուրախությամբ փաստում է Rafting.am ծրագրի ղեկավարն ու հավելում, որ հիմա արդեն շոշափելի են դեռևս 2007 թվականին սկսված «Հյուսիսային դարպասներ» զբոսաշրջության զարգացման ծրագրի արդյունքները։ Rafting.am-ի թիմը հիմա փնտրում է հնարավորություններ՝ ստեղծելու ռաֆթինգի բազա։ Նպատակ կա ջրային զբոսաշրջության ձևերը ավելացնելու։
«Ռաֆթինգը գնալով դառնում է ոչ միայն Լոռու, այլև Հայաստանի այցեքարտերից մեկը,-ուրախությամբ փաստում է Rafting.am ծրագրի ղեկավարն ու հավելում, որ հիմա արդեն շոշափելի են դեռևս 2007 թվականին սկսված «Հյուսիսային դարպասներ» զբոսաշրջության զարգացման ծրագրի արդյունքները։ Rafting.am-ի թիմը հիմա փնտրում է հնարավորություններ՝ ստեղծելու ռաֆթինգի բազա։ Նպատակ կա ջրային զբոսաշրջության ձևերը ավելացնելու։
Դեբեդը Հայաստանի Հանրապետության ամենաջրառատ լեռնային գետն է։ Այն կազմվում է Ձորագետի ու Փամբակի միացումից և թափվում է Խրամ գետը: Գետի երկարությունը, հաշված Փամբակի ակունքներից, 178կմ է, իսկ միայն Հայաստանի հատվածը՝ 152կմ։ Ջրերն օգտագործվում են ոռոգման և էլեկտրական էներգիա ստանալու համար, իսկ վերջին տարիներին նաև՝ արկածային տուրիզմի զարգացման։
Հրապարակումը պատրաստվել է Մեդիա նախաձեռնությունների կենտրոնի «Լրատվամիջոցների հզորացում Եվրոպայում և Եվրասիայում» ծրագրի շրջանակում, որն իրականացվում է Ինտերնյուսի ֆինանսական աջակցությամբ։
ԱՅԼ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
